Kiedy ściany zewnętrzne mogą się zapalić?

Trzy osoby zginęły w pożarze w Miskolcu, gdy ogień rozprzestrzenił się po palnej fasadzie budynku, a dym kanałami wentylacyjnymi. Pożar zdarzył się w wysokim budynku wielorodzinnym na Węgrzech i objął między innymi ocieplenie ściany zewnętrznej, które zapaliło się od ognia wydobywającego się z kuchni jednego z mieszkań.

W dzisiejszym pędzie do poprawy właściwości termicznych istniejących budynków wielorodzinnych, bardzo często najłatwiejszym i najszybszym sposobem poprawienia wskaźników energetycznych jest zastosowanie docieplenia ścian zewnętrznych. Ten przypadek ilustruje, jak ogień może rozprzestrzeniać się w budynkach wielopiętrowych. Jest jednocześnie przestrogą i przypomnieniem dla właścicieli i zarządców budynków oraz projektantów i wykonawców, jak wielkie znaczenie w momencie przeprowadzania termomodernizacji budynku ma odpowiedni dobór, a także zapewnienie poprawnej instalacji materiałów.

Opis wydarzenia

15 kwietnia 2009 roku, trzy osoby zginęły w pożarze dziewięciopiętrowego budynku mieszkalnego na ulicy Kozepszer w miejscowości Miskolc na Węgrzech. Pomimo natychmiastowej reakcji straży pożarnej, dwie osoby zmarły na miejscu, a kolejna w szpitalu. Ofiary zostały uwięzione na siódmym piętrze płonącego budynku, a ewakuację utrudnił im - a właściwie uniemożliwił - ogień od strony fasady i pełne zadymienie klatki schodowej. Ich śmierć nastąpiła w wyniku zatrucia się szkodliwymi gazami.

Zgodnie z zeznaniami świadków i nagraniami video, pożar wybuchł w kuchni jednego z mieszkań na szóstym piętrze. Kiedy lokator zauważył ogień, uciekł z mieszkania pozostawiając otwarte drzwi do kuchni. Ogień bardzo szybko rozprzestrzenił się po całym mieszkaniu i przedostał się do dalszej części budynku przez kanały wentylacyjne, zaś przez otwarte okno w kuchni zapaliła się fasada budynku. Przed kilku laty była ona ocieplona metodą lekką mokrą, na bazie izolacji ze styropianu i z wykończeniem bardzo cienką warstwą tynku, stanowiącego niewystarczające zabezpieczenie palnej izolacji przed ogniem. Podczas gdy ogień nie objął innych mieszkań na wyższych kondygnacjach, dym wydostający się z płonącej fasady i wnętrza mieszkania rozprzestrzenił się szybko po całym budynku.

Przyczyna pożaru

Ściany zewnętrzne budynku zostały docieplone w 2007 roku. Późniejsze badania wykazały, że zastosowano system ocieplenia ETICS* z 70 mm izolacji wykonanej ze styropianu pokrytego cienką warstwą tynku. Dopuszczono się jednak kilku błędów podczas montażu, przeprowadzonego niezgodnie z wytycznymi producenta. Gdyby materiały zostały zainstalowane poprawnie i gdyby zastosowano grubszą warstwę tynku, ogień prawdopodobnie nie rozprzestrzeniłby się tak szybko na zewnętrznych ścianach budynku.

Śmierć trzech lokatorów bloku została spowodowana przez rozprzestrzeniający się szkodliwy dym, który przedostawał się do ich mieszkania z płonącej fasady i palącego się wnętrza mieszkania na szóstym piętrze. Dym rozprzestrzeniał się poprzez otwarte okna i niewłaściwie zaprojektowane kanały wentylacyjne, w których brakowało oddzieleń przeciwpożarowych. W ten sposób z łatwością przedostał się on do mieszkań na wyższych kondygnacjach.

Dodatkowym elementem mającym wpływ na szybkie rozprzestrzenianie się pożaru było to, że wysoka temperatura zdeformowała plastikowe okna, uniemożliwiając ich zamknięcie w początkowej fazie pożaru. Dlatego też mieszkańcy wyższych kondygnacji nie mieli możliwości ochrony przez dymem pochodzącym z płonącej fasady.

Następstwa

Raport opracowany po pożarze wykazał wiele poważnych uchybień w ochronie przeciwpożarowej budynku. Wypadek pokazał, jak ważną rolę może odgrywać fasada w sytuacji, gdy zostanie wystawiona na bezpośrednie działanie ognia. Uwypuklił również znaczenie poprawności montażu oraz zastosowania odpowiednich jakościowo i pod względem grubości warstw ochronnych tynku. Brak zabezpieczeń pożarowych kanałów instalacyjnych nie zatrzymał rozprzestrzenienia się dymu i toksycznych oparów. Dym wypełniający klatkę schodową uniemożliwił ewakuację.

Dla właścicieli budynków, zarządców i developerów realizujących projekty termomodernizacyjne, dobór materiałów podczas realizacji prac budowlanych może nieść ze sobą ryzyko w zakresie zmiany obciążenia ogniowego. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości, nie obarczone takim ryzykiem jest zastosowanie produktów sklasyfikowanych jako niepalne zgodnie z wymaganiami prawnymi dot. materiałów budowlanych lub też skorzystanie z porady eksperta.

Inne doświadczenia i wskazówki

W Danii, próby zezwolenia na zastosowanie palnej izolacji do ociepleń ścian zewnętrznych, choćby tylko domów jednorodzinnych, spotykają się ze zdecydowanym sprzeciwem strażaków. Organizacja Brandfolkenes (Duński Związek Straży Pożarnej) zwraca przy tym uwagę na znaczenie poprawnego montażu materiałów izolacyjnych. Tommy Kjaer, vice-przewodniczący organizacji, stwierdził: „Tak długo, jak wszystko jest wykonywane zgodnie z wytycznymi i instrukcjami, ryzyko wybuchu pożaru jest oczywiście mniejsze. Jednak naruszona warstwa zewnętrzna, z założenia stanowiąca ochronę palnego rdzenia, może nie spełnić swojego zadania, umożliwiając rozprzestrzenienie się ognia na pozostałe elementy budynku. W takich sytuacjach, ogień może zostać zaprószony z zewnętrz i rozprzestrzenić się aż do dachu. To zwiększa niebezpieczeństwo zarówno dla strażaków, jak i dla wszystkich osób przebywających w budynku.”

• *ETICS – popularny sposób ocieplania budynków polegający na przyklejeniu do ściany izolacji cieplnej i wykonaniu na niej warstwy elewacyjnej z cienkowarstwowego tynku wzmocnionego siatką. Nazwa jest skrótem od ang. External Thermal Insulation Composite Systems (zewnętrzne zespolone systemy ociepleń). W Polsce znana również jako metoda lekka mokra i BSO.